LIFE
Web-design and development: George A. Constantinou
Copyright © 2017 - Department of Forests
Πανεπιστήμιο Φρεντερικ
Ο οικότοπος 9590* "Δάση Cedrus brevifolia (Cedrosetum brevifoliae)" είναι ενδημικός τύπος οικοτόπου της Κυπριακής φύσης, δηλαδή απαντά στην Κύπρο και πουθενά αλλού στο κόσμο. Ο οικότοπος 9590* περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας των οικοτόπων (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) και χαρακτηρίζεται ως οικότοπος προτεραιότητας, δηλαδή οικότοπος για τον οποίον πρέπει να ληφθούν μέτρα διατήρησής του.

Τα "Δάση Cedrus brevifolia (Cedrosetum brevifoliae)" εντοπίζονται αποκλειστικά εντός του Δάσους Πάφου και συγκεκριμένα εντός της περιοχής του Δικτύου Natura 2000 "Κοιλάδα Κέδρων-Κάμπος" (CY2000008). Ο οικότοπος καταλαμβάνει συνολική έκταση 290 ha, έκταση η οποία αποτελεί λιγότερο από το 0,2% της υψηλής δασικής βλάστησης στην Κύπρο και εκτείνεται σε υψομετρικό εύρος 900-1362 m. Ο οικότοπος παρουσιάζει ασυνεχή κατανομή στον χώρο εξάπλωσής του, με τον κυρίως όγκο εξάπλωσής του να βρίσκεται στην κορυφή του όρους Τρίπυλος αλλά και σε τέσσερις περιφερειακές θέσεις μικρότερης έκτασης (βλ. Χάρτη).

Οι αμιγείς συστάδες κέδρου (οικότοπος 9590*) καταλαμβάνουν έκταση 106 ha, τα μικτά δάση με Pinus brutia (9590* + 9540) έκταση 183 ha και τα μικτά δάση με Quercus alnifolia (9590* + 9390*) έκταση 1 ha. Επιπρόσθετα με τις πιο πάνω εκτάσεις του οικοτόπου, εντός της περιοχής CY2000008 (η οποία έχει ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000 λόγω της φυσικής παρουσίας του οικότοπου 9590* στην περιοχή αυτή), έχουν εγκατασταθεί φυτείες κέδρου, στο πλαίσιο προγράμματος αναδάσωσης, συνολικής έκτασης 119 ha.

Η κατάσταση διατήρησης του οικότοπου 9590*, βάσει κριτηρίων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, έχει αξιολογηθεί ως "favourable" (ευνοϊκή). Εντούτοις, μέσα από την παρακολούθηση του οικοτόπου έχουν αναγνωριστεί συγκεκριμένες απειλές και πιέσεις οι οποίες απειλούν σε σημαντικό βαθμό τα δάση κέδρου, όπως αυτές παρουσιάζονται στους στόχους του έργου.

Το κύριο είδος σύστασης του οικότοπου 9590* δεν είναι άλλο από το είδος Cedrus brevifolia (κοινή ονομασία: κέδρος η βραχύφυλλη ή κέδρος της Κύπρου) και το οποίο είναι ένα από τα τέσσερα είδη κέδρου που φύονται σήμερα στον κόσμο. Πρόκειται για αειθαλές, ρητινοφόρο (κωνοφόρο) δέντρο, που φτάνει μέχρι και 30 m ύψος. Η κόμη του στην αρχή είναι πυραμιδοειδής και αργότερα γίνεται πλατιά με χαρακτηριστική οριζόντια διακλάδωση. Είναι μακρόβιο δέντρο που μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει την ηλικία των 500 χρόνων. Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Οκτώβριο, ενώ οι κώνοι του ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο του δεύτερου χρόνου από την άνθησή τους (περίοδος 18 μηνών). Το είδος Cedrus brevifolia συμπεριλαμβάνεται στο "Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου", όπου βάσει κριτηρίων της IUCN έχει χαρακτηριστεί ως "Εύτρωτο" είδος.

Η παρουσία του Cedrus brevifolia στο νησί χάνεται μέσα στους αιώνες, με τον πατέρα της βοτανικής επιστήμης Θεόφραστο (371 - 287 π.Χ.) να αναφέρει την παρουσία του είδους αυτού στην Κύπρο, στο βιβλίο του "Περί Φυτών Ιστορία" (Theophrastus Book 5. 7.1 and 8). Ο ίδιος συγγραφέας αναφέρει και μια περίπτωση όπου κέδρο ξυλείας από την Κύπρο (όπως διευκρινίζεται και από τον Πλίνιο 23-79 μ.Χ.) χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του πολεμικού πλοίου του Δημήτριου του Πολιορκητή συνολικού μήκους 13 οργυιών. Σύγχρονες γενετικές μελέτες κατέδειξαν ότι το είδος έχει διαχωριστεί από το συγγενικό του Κέδρο του Λιβάνου (Cedrus libani) πριν από 6,56 (±1,20) εκατομμύρια χρόνια (Mya). Ο κέδρος της Κύπρου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος και με τη λαογραφία του νησιού, αφού σύμφωνα με την παράδοση τα δέντρα αυτά (τα οποία γειτνιάζουν με το μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου) ήταν πεύκα τα οποία όταν περνούσε από την περιοχή η εικόνα της Παναγίας για να πάει στο Μοναστήρι του Κύκκου, αυτά γονάτισαν προς ένδειξη σεβασμού και λατρείας προς την Παναγία. Η Παναγία για να τα ανταμείψει άλλαξε τη μορφή τους σε κέδρα.

Το ξύλο του Κυπριακού κέδρου είναι εκλεκτής ποιότητας, αρωματικό και ανθεκτικό στις προσβολές από έντομα και μύκητες. Για το λόγο αυτό, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών τοποθετούσαν κομμάτια κέδρινου ξύλου μέσα σε ερμάρια για να προστατεύουν τα ρούχα από τα έντομα, ενώ πολλά ξυλόγλυπτα εικονοστάσια και άλλες ξύλινες κατασκευές σε παλιές εκκλησίες της Κύπρου κατασκευάστηκαν με ξυλεία κέδρου.

Ο   Ο Ι Κ Ο Τ Ο Π Ο Σ    9590*
Πως πάω εκεί;
Ποιες κοινότητες συναντώ κοντά στην περιοχή του οικοτόπου 9590*:

Παναγιά
Τσακκίστρα
Κάμπος της Τσακκίστρας
Μηλικούρι